فروید در نخستین تحقیقات خود شخصیت انسان را با توجه به سطح آگاهی به سه قسمت هشیاری، نیمه هشیاری و ناهشیاری تقسیم نموده است. هشیاری، فروید هشیاری را بخشی از شخصیت می داند که انسان از آن آگاهی دارد. به عبارت دیگر هشیاری شامل تمام احساس ها، تجربیات و افکاری می باشد که انسان به آن آگاهی دارد و متناسب با موقعیت های محیطی می باشد مانند حافظه، دقت، توجه، حالت های عاطفی و نگرشی انسان (ترخان، آقا یوسفی- شقاقی- سال 1392 صفحه 27).

عقاید فروید در زمینه ماهیت ساختی شخصیت، در اوایل کارش با آنچه که بعدا مطرح کرده است تفاوت دارد. در ابتدای کار، او شخصیت را با توجه به سطوح آگاهی مورد توجه قرار داده است و آن را شامل بخش های خودآگاه، نیمه خود آگاه و ناخوداگاه می دانست. مهم ترین قسمت ذهن که نقش بسیاری حادی در نظریه روان کاوی دارد، ناخودآگاهی است تا زمان فروید، روان شناسان و فلاسفه پدیده های فکری را ارادی و نتیجه ضمیر خودآگاه انسان می پنداشتند اما فروید اولین کسی بود که به صراحت از روان ناخودآگاه و چگونگی تشکیل و تجلیات آن سخن راند. (شفیع آبادی- ناصری، سال 1392، صفحه 31).

بر طبق دیدگاه روان کاوی فروید، شخصیت از سه سیستم تشکیل می شود: نهاد، خود و فراخود. این نام هایی برای ساختارهای روان شناختی هستند و نباید آن ها را به صورت آدمک هایی تصور کرد که به طور جداگانه شخصیت را می گردانند. شخصیت فرد به صورت یک کل عمل می کند نه به شکل سه بخش مجزا. نهاد تقریبا تکانه های رام نشده ای است که ممکن است با عنصر زیستی ارتباط داشته باشند. خود سعی می کند بین نهاد و مخاطراتی که تکانه های نهاد ایجاد می کنند، میانجی شود. یک راه برای محافظت کردن از خودمان در برابر مخاطرات سابق هایمان، تشکیل فراخود، عنصر اجتماعی درونی شده ای است که عمدتا در آنچه فرد تصور می کند انتظارات والدین باشند، ریشه دارد (کُری- ترجمه سید محمدی، سال 1395، صفحه 84).

نتیجه:

شخصیت انسان با توجه به سطح آگاهی به سه قسمت تشکیل می شود: 1-هشیاری 2-نیمه هشیاری و 3-ناهشیاری. مهم ترین قسمت ذهن که نقش بسیاری حادی در نظریه روان کاوی دارد، ناخوداگاهی است بر طبق دیدگاه روان کاوی فروید، شخصیت از سه سیستم تشکیل می شود: نهاد، خود ، فراخود. یک راه برای محافظت کردن از خودمان در برابر مخاطرات تشکیل دادن فرا خود است.

1-نظریه های مشاوره و روان درمانی، آقا یوسفی، علیرضا؛ ترخان، مرتضی؛ شقاقی، فرهاد. سال 1392، صفحه 27

2- نظریه های مشاوره و روان درمانی، شفیع آبادی، عبدالله؛ ناصری، غلامرضا. سال 1392، صفحه 31

3-نظریه و کار بست مشاوره و روان درمانی، کُری، جرالد، ترجمه سید محمدی، یحیی. سال 1395، صفحه 84.

مکانیزم های دفاعی مانورهای روان شناختی هستند که افراد به طور ناهشیارانه و غیر ارادی در مقابل اضطراب آن را به کار می گیرند. گرچه همه افراد در زندگی روزمره خود از مکانیزم های دفاعی استفاده می کنند اما آنچه جنبه بیمارگونه مکانیزم های دفاعی را به ارمغان می آورد استفاده شدید و طولانی مدت آن در برخی از مشکلات زندگی می باشد. مثلا مکانیزم خیالبافی را همه افراد استفاده می کنند، اما زمانی بیمارگونه می شود که افراد دائما نیازهای خود را در عالم خیال ارضا نمایند (ترخان، آقا یوسفی، شقاقی- سال 1392 صفحه 32)

در مواقعی که نیازها و تمایلات انسان با مقررات اجتماعی ناسازگار باشد و همینطور در موقعیت هایی که اضطراب و ناکامی پیش آید و به عللی ارزش و کفایت و به طور کلی تمامیت شخصیت فرد مورد تهدید قرار گیرد «خود» به کمک مکانیزم های دفاعی وارد عمل می شود و از آنها به عنوان سلاحی برای حفظ تمامیت شخصیت استفاده می کند. مکانیزم های دفاعی شیوه هایی غیر ارادی و تقریبا ناخودآگاهانه و غیر تعقل برای کاهش اضطراب و حفظ شخصیت هستند که تحریف واقعیت و خود فریبی، کم و بیش، در آنها به چشم می خورد برای ادامه بحث و سادگی کار، مکانیزم های دفاعی «خود» را به طور جداگانه مورد بررسی قرار می دهیم. در عین حال، باید بدانیم که افراد به ندرت در مواجهه با اضطراب از یک مکانیزم به تنهایی سود می برند و اغلب مجموعه ای از مکانیزم ها در مواجهه با تعارض ها و حفظ «خود» از سلطه اضطراب به کار گرفته می شود (شیخ آبادی- ناصری- سال 1392- صفحه 55).

مکانیزم های دفاعی خود به فرد کمک می کنند با اضطراب کنار بیاید و از در هم شکسته شدن خود جلوگیری می کنند. دفاع عای خود به جای اینکه بیمار گونه باشند، رفتارهای جاری هستند که ارزش انطباقی دارند، به شرط اینکه به سبک زندگی تبدیل نشوند که فرد را قادر سازد از روبه رو شدن با واقعیت اجتناب کند. دفاع هایی که به کار گرفته می شوند، به سطح رشد و میزان اضطراب فرد بستگی دارند. (کُری- سال 1395 – صفحه 87).

نتیجه:

افراد به طور ناهشیارانه و غیر ارادی در مقابل اضطراب از مکانیزم های دفاعی استفاده می کنند، آنچه جنبه بیمارگونه مکانیزم های دفاعی را به ارمغان می آورد استفاده شدید و طولانی مدت آن در برخی از مشکلات زندگی است. در عین حال باید بدانیم که افراد به ندرت در موجهه با اضطراب از یک مکانیزم به تنهایی سود می جویند.

منابع:

1-نظریه های مشاوره و روان درمانی، آقا یوسفی، علیرضا؛ ترخان، مرتضی؛ شقاقی، فرهاد. سال 1392، چاپ ششم، اسفند ماه، صفحه 32

2- نظریه های مشاوره و روان درمانی، شفیع آبادی، عبدالله؛ ناصری، غلامرضا. سال 1392، چاپ بیستم، صفحه 55

3-نظریه و کار بست مشاوره و روان درمانی، کُری، جرالد، ترجمه سید محمدی، یحیی. سال 1395، چاپ شانزدهم، زمستان،صفحه 87.